Analiza rynku hutniczego w Polsce

Zgodnie z warunkami uzgodnień z Komisją Europejską, zdolności produkcyjne hutnictwa w Polsce do listopada 2020 roku wynosiły 12,6 mln ton na rok. Od listopada ubiegłego roku jest to 10,6 mln ton, ze względu na wygaszenie części surowcowej w Krakowie. Wartość produkcji sprzedanej metali ma w polskim przemyśle udział na poziomie 5,9%.

Hutnictwo stanowi ważne ogniwo w recyklingu dla innych gałęzi przemysłu, wytwarzając rocznie 6,5 mln ton złomu. Jest to surowiec zdekarbonizowany, w którego odzyskiwanie Polska ma znaczący wkład. Natomiast, rocznie Unia Europejska eksportuje ok. 20 mln ton złomu, z czego ok. 1,5-2 mln ton tego surowca jest eksportowana z Polski.

Niekwestionowanym liderem światowego rynku stali są Chiny, które są odpowiedzialne za 51% udziału w produkcji stali surowej. Polska jest na 20. miejscu wśród największych producentów stali na świecie (7,9 mln ton w 2020 roku).  Jednak ciągle ma niskie zużycie per capita (13 mln ton) w porównaniu do wielu krajów UE. Dodatkowo Polska jest największym importerem stali netto w UE.

Według prezesa Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej, dzięki stabilizacji w sektorach konsumujących stal (głównie przemyśle motoryzacyjnym i budowlanym), w 2021 roku zużycie powróci do stanu sprzed pandemii. Ostatecznie może wynieść nawet 16 mln ton rocznie.

Liderzy rynku hutniczego w Polsce

Według danych GUS, w Polsce działa 2200 przedsiębiorstw zajmujących się produkcją metali. Na początku 2021 roku zarejestrowanych zostało kolejnych 19 nowych podmiotów, w tym HUTMEN z kapitałem zakładowym 256 mln zł. Sytuację rynkową przedsiębiorstw hutniczych w Polsce na bieżąco monitoruje Hutnicza Izba Przemysłowo-Handlowa – HIPH.

Swoje aktywa w Polsce ma również największy producent stali surowej na świecie – ArcelorMittal. Firma ta skupiający ok. 70% krajowego potencjału produkcyjnego. W skład przedsiębiorstwa wchodzą oddziały w Dąbrowie Górniczej, Chorzowie, Sosnowcu, Świętochłowicach, Zdzieszowicach i Krakowie. Dwa lata temu koncern ten podjął decyzję o czasowym wyłączeniu części surowcowej w oddziale krakowskim. Wielki piec planowano ponownie uruchomić w drugiej połowie marca 2020 roku, jednak w obliczu pandemii COVID-19 najpierw odłożono to w czasie, a w październiku koncern poinformował o definitywnym zamknięciu. Tym samym Polska nieodwracalnie straciła 2 mln ton mocy produkcyjnej. Aby zrekompensować straty organizacyjne, spółka zainwestowała w krakowską część przetwórczą, przez modernizację linii wytrawiania w walcowni zimnej.

Aspekty ekologiczno-prawne w hutnictwie

Wiele zmian wdrażanych na rynku hutniczym wynika z przepisów, które zostały wprowadzone celem osiągnięcia neutralności klimatycznej. Mimo głębokiej restrukturyzacji techniczno-technologicznej w pierwszej dekadzie XXI wieku, przemysł hutniczy wciąż jest jednym z trzech najbardziej energochłonnych przemysłów w przetwórstwie – zaledwie 1 teradżul na rok zużycia końcowego energii pochodzi ze źródeł odnawialnych (biopaliw stałych).

Wyższe ceny energii elektrycznej oraz praw do emisji dwutlenku węgla (EU ETS), a także brak skutecznych środków ochrony europejskiego rynku sprawiają, że polskie przedsiębiorstwa hutnicze stają się niekonkurencyjne względem producentów z krajów trzecich. Aby powrócić na szeroki rynek, konieczne są kosztowne inwestycje w dekarbonizację i próba wprowadzenia na masową skalę certyfikowanej produkcji “zielonej stali”.

Biała Księga Rozwoju Przemysłu

W lutym 2021 roku Ministerstwo Rozwoju Pracy i Technologii opublikowało “Białą Księgę Rozwoju Przemysłu” z propozycjami rozwiązań problemów zaobserwowanych w przemyśle. Obszerny dział zajęły w niej rozważania na temat hutnictwa. Przedstawiono w nim pomysły na zmiany takie jak:

• nowelizacja przepisów ustawy o systemie rekompensat dla sektorów i podsektorów energochłonnych,
• wprowadzenie rozwiązań ustawowych i działań obniżających ceny hurtowe energii elektrycznej,
• utrzymanie ulg od opłat regulacyjnych oraz rozszerzenie katalogu opłat, dla których możliwe jest dopuszczenie ulg,
• wyznaczenie racjonalnych benchmarków i wspieranie redukcji emisji CO2 z uwzględnieniem zachowania konkurencyjności przemysłu względem krajów spoza UE,
• uwzględnienie w Krajowym Planie Odbudowy potencjalnych inwestycji sektora hutnictwa.