Analiza rynku potencjału silver economy 

W związku ze starzeniem się społeczeństwa, struktura konsumpcji ulega istotnym zmianom, co prowadzi do rosnącego zapotrzebowania na specjalistyczne dobra i usługi dostosowane do potrzeb różnych grup wiekowych. Silver Economy (srebrna, senioralna gospodarka) odnosi się do rynku produktów i usług skierowanych do osób starszych, zazwyczaj powyżej 60. roku życia.

W 2023 r. najliczniejszą grupę w populacji seniorów stanowiły osoby w wieku 65–69 lat, odpowiadając za 25,5% tej populacji. Najmniej liczną grupą były osoby w wieku 80–84 lata (7,9%). Prognozy zakładają, że do 2060 r. liczba osób w wieku 65+ wzrośnie o ponad jedną trzecią, natomiast liczba osób w wieku 80+ podwoi się. 

Demografia osób 65+ do 2060 roku w Polsce

Zmieniająca się struktura demograficzna Europy, w tym Polski, nieuchronnie prowadzi do zwiększenia udziału osób starszych w społeczeństwie. Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), liczba osób w tej grupie wiekowej w Polsce wyniesie:

Poszczególne warianty zostały pogrupowane w trzy scenariusze:

• Scenariusz niski uwzględnia niskie współczynniki dzietności, niskie wartości trwania życia oraz niskie saldo migracji, co prowadzi do najniższej prognozowanej liczby ludności.

• Scenariusz główny (średni) zakłada średnie wartości współczynników dzietności, trwania życia oraz migracji, reprezentując najbardziej prawdopodobny kierunek zmian demograficznych.

• Scenariusz wysoki opiera się na wysokich współczynnikach dzietności, wysokim trwaniu życia i wysokim saldzie migracji, co skutkuje najwyższymi prognozowanymi wartościami liczby ludności w starszych grupach wiekowych.

Kluczowe sektory usług dla seniorów

Srebrna gospodarka dynamicznie się rozwija, obejmując coraz więcej obszarów codziennego życia osób starszych. Kluczowymi sektorami są przede wszystkim: opieka zdrowotna, opieka długoterminowa, technologie wspierające niezależność, edukacja, a także usługi finansowe i doradcze. Jak wynika z badań, seniorzy coraz częściej wskazują na potrzebę poprawy dostępu do usług medycznych (35,7%), możliwości aktywności (28,3%), a także stabilności finansowej (28,4%). Równocześnie rośnie ich udział w korzystaniu z nowych technologii oraz edukacji ustawicznej. W odpowiedzi na te potrzeby rozwijają się usługi dostosowane do specyfiki tej grupy, wspierane przez polityki publiczne, takie jak ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centra usług społecznych czy Europejski Akt o Dostępności

Opieka zdrowotna i długoterminowa

Wzrost liczby osób starszych generuje coraz większe zapotrzebowanie na usługi zdrowotne oraz długoterminową opiekę. W Polsce pojęcie „opieka długoterminowa” odnosi się zarówno do świadczeń pielęgnacyjnych w ramach systemu ochrony zdrowia, jak i do usług opiekuńczych świadczonych przez pomoc społeczną. Obecnie największymi barierami zgłaszanymi przez seniorów są: ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów, brak rehabilitacji oraz niewystarczająca liczba ośrodków dziennego wsparcia. Wśród proponowanych rozwiązań pojawiają się także działania mniej oczywiste, jak wsparcie psychologiczne dla samotnych seniorów czy pomoc w opiece nad zwierzętami podczas hospitalizacji. Zgodnie z europejską strategią opieki, państwa członkowskie – w tym Polska – powinny rozwijać kompleksowe, przystępne cenowo systemy opieki. Certyfikaty takie jak „OK Senior” oraz przepisy Dyrektywy EAA mają wspierać dostępność usług już od 2025 r.

Wzrost zapotrzebowania na prywatne placówki opieki długoterminowej

Starzenie się społeczeństwa oraz rosnące trudności w dostępie do publicznej opieki medycznej powodują, że coraz więcej rodzin decyduje się na prywatne placówki zapewniające opiekę długoterminową. Dotyczy to szczególnie seniorów w wieku 85+, którzy najczęściej wymagają całodobowej opieki, dostępu do specjalistów oraz indywidualnie dopasowanej rehabilitacji. W związku z brakiem wystarczającej infrastruktury publicznej oraz kadry medycznej w wielu regionach – zwłaszcza wiejskich – sektor prywatny staje się istotnym ogniwem w systemie wsparcia osób starszych.

Rozwój usług domowej opieki medycznej i rehabilitacyjnej

Coraz większą rolę w opiece nad seniorami odgrywają usługi domowe – zarówno pielęgnacyjne, jak i rehabilitacyjne. Braki kadrowe, trudności z transportem oraz potrzeba zapewnienia opieki w znanym środowisku powodują, że wsparcie w miejscu zamieszkania zyskuje na znaczeniu. Szczególne znaczenie przypisuje się fizjoterapii, profilaktyce zdrowotnej i wsparciu osób samotnych. Równolegle rozwijają się nowoczesne rozwiązania technologiczne, takie jak teleopieka czy e-zdrowie, ułatwiające monitoring stanu zdrowia na odległość.

Rekreacja, kultura i turystyka

Wraz ze wzrostem świadomości zdrowotnej, szczególnie wśród “młodszych seniorów” (60-74 lata), rośnie zapotrzebowanie na aktywne formy spędzania czasu. Segment ten obejmuje fitness i wellness, turystykę, kulturę, komunikację i rozrywkę. Oferty turystyczne dla seniorów obejmują wczasy w górach i nad morzem, z dostępem do leczniczych wód termalnych, zabiegów uzdrowiskowych i rehabilitacji. Popularne są turnusy rehabilitacyjne w sanatoriach i ośrodkach wypoczynkowych, często z dofinansowaniem PFRON. Ośrodki te oferują szeroki zakres zabiegów, takich jak krioterapia, masaże, natryski wodne, naświetlania czy kąpiele elektryczno-wodne. Dodatkowo, organizowane są turnusy świąteczne

Nowoczesne urządzenia i technologie dla seniorów

Rynek technologii dla seniorów, znany jako age-tech, rozwija się dynamicznie, napędzany rosnącą akceptacją technologii wśród osób starszych, szczególnie po pandemii COVID-19

• Smartwatche i słuchawki z funkcjami zdrowotnymi: Przykład to Apple, które w 2024 r. wyposażyło swoje słuchawki w funkcję klinicznego badania słuchu i wspomagania go na poziomie aparatów słuchowych. Smartwatche umożliwiają również monitoring snu, aktywności fizycznej, a nawet wykrywanie migotania przedsionków i bezdechu sennego.
• Inteligentne urządzenia domowe: Na rynku pojawiają się innowacyjne rozwiązania dla domu, takie jak inteligentne lampy wykrywające upadki, systemy monitoringu oddechu i rytmu serca w formie lampek nocnych, a nawet inteligentne toalety, np. TrueLoo.
• Zaawansowane sensory: Przykładem są laski liczące kroki oraz skarpety z sensorami analizującymi chód i przewidujące upadki z wysoką dokładnością.
• Biomarkery cyfrowe: Badania naukowe odkrywają cyfrowe biomarkery, które na podstawie analizy danych (np. wzorców nocnego oddychania) mogą przewidywać ryzyko wystąpienia chorób, jak w przypadku choroby Parkinsona.

Potencjał ekonomiczny seniorów

Tylko 42,1% gospodarstw domowych seniorów oceniło swoją sytuację jako dobrą lub raczej dobrą, w porównaniu do 61,2% gospodarstw domowych osób młodszych. W 2023 roku przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na jedną osobę w gospodarstwach domowych składających się wyłącznie z osób starszych wyniósł 3009,69 zł. Głównym źródłem tych dochodów były emerytury lub renty, które stanowiły aż 81,5%. Dochody z pracy najemnej odpowiadały za 9,7% ogółu dochodów, z pracy na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym – za 2,7%. Warto zauważyć, że dochód rozporządzalny różnił się w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym: dla gospodarstw jednoosobowych seniorów wynosił 2981,52 zł, a dla gospodarstw dwuosobowych seniorów – 3013,65 zł. 

Aktywność zawodowa osób starszych 

W 2021 roku współczynnik aktywności zawodowej wśród osób powyżej 50. roku życia wyniósł 35,6%. Najwyższy współczynnik aktywności zawodowej w tej grupie wiekowej odnotowano wśród osób w wieku 50-54 lata (83,4%). Co więcej, w 2023 roku liczba działalności gospodarczych założonych przez seniorów osiągnęła 35 000, co stanowiło 12% wszystkich zarejestrowanych biznesów w Polsce. Od 1 czerwca 2025 roku weszły w życie nowe przepisy, które mają zachęcić pracodawców do zatrudniania osób powyżej 50. roku życia. Nowe regulacje przewidują dofinansowanie wynagrodzeń dla firm zatrudniających pracowników z tej grupy wiekowej, co ma być odpowiedzią na wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa i niedoborem rąk do pracy.

Wyzwania i możliwości rozwoju silver economy

Rozwój silver economy w Polsce, choć obiecujący, wiąże się z szeregiem wyzwań, które jednocześnie otwierają nowe możliwości dla innowacji i inwestycji.

Wyzwania demograficzne

Postępujące starzenie się społeczeństwa, w tym zjawisko “podwójnego starzenia się” (wzrost udziału najstarszych seniorów), oraz rosnący wskaźnik obciążenia demograficznego, stanowią fundamentalne wyzwanie. Mniejsza liczba osób w wieku produkcyjnym musi wspierać coraz większą populację seniorów, co obciąża systemy publiczne.

Wyzwania ekonomiczne

Niskie nakłady publiczne na opiekę długoterminową w porównaniu do średniej unijnej  oraz wysokie koszty usług prywatnych  tworzą luki w dostępności. Subiektywna ocena sytuacji finansowej przez wielu seniorów, zwłaszcza samotnych i mieszkających na wsi  wskazuje na problem z dostępnością do usług, nawet jeśli ogólna siła nabywcza segmentu jest wysoka.

Wyzwania społeczne

Niezrównoważony system opieki nieformalnej, w którym rodziny ponoszą główny ciężar opieki , prowadzi do wypalenia opiekunów. Stereotypy wieku na rynku pracy oraz wykluczenie cyfrowe ograniczają aktywność i integrację seniorów. Rozwój gospodarki senioralnej wymaga wsparcia ze strony państwa – poprzez odpowiednie regulacje, polityki publiczne i inwestycje.  Niezbędne są również działania na rzecz edukacji społecznej i budowania pozytywnego wizerunku starości.

Rosnący popyt

Zwiększająca się populacja seniorów i ich znacząca siła nabywcza tworzą ogromny, niewykorzystany potencjał rynkowy. Seniorzy są coraz bardziej świadomymi konsumentami, którzy poszukują produktów i usług dostosowanych do ich potrzeb i stylu życia.

Innowacje technologiczne

Rozwój age-tech, teleopieki, inteligentnych urządzeń monitorujących zdrowie i aktywność (smartwatche, opaski SOS) oferuje nowe możliwości wspierania niezależności i bezpieczeństwa seniorów. Technologie te mogą również przyczynić się do redukcji kosztów opieki i odciążenia opiekunów.

Aktywizacja seniorów

Wykorzystanie potencjału zawodowego i przedsiębiorczości osób starszych może przynieść korzyści zarówno seniorom (dodatkowe dochody, aktywność społeczna), jak i gospodarce (zmniejszenie obciążenia demograficznego, wzbogacenie rynku pracy o doświadczonych pracowników).

Innowacje i program akceleracyjny

Next Age to pierwszy program akceleracyjny w Europie, który inwestuje specjalnie w startupy z obszaru srebrnej gospodarki. Program zainwestował już w 22 startupy, które zebrały już ponad 8 milionów euro poprzez bezpośrednie inwestycje oraz granty krajowe i europejskie. Przykładowe startupy z trzeciej tury to Bepi (dozownik pigułek zintegrowany z platformą cyfrową), Rimborsiamo (platforma fintech specjalizująca się w interakcji z klientami seniorami) oraz Hippocraticum (rozwiązanie oprogramowania oparte na AI zaprojektowane w celu zmniejszenia obciążenia administracyjnego lekarzy)

Potencjał segmentu silver economy w Polsce

Rynek usług dla seniorów w Polsce, stanowiący kluczowy segment silver economy, znajduje się w fazie dynamicznej transformacji, napędzanej przez bezprecedensowe zmiany demograficzne. Polska populacja starzeje się w szybkim tempie, z rosnącym udziałem osób w wieku 60+, a w szczególności najstarszych grup seniorów (80+), co określane jest jako “podwójne starzenie się”. Ten trend nie tylko zwiększa ogólną liczbę potencjalnych konsumentów, ale także zmienia profil ich potrzeb, kierując je w stronę bardziej złożonych usług opiekuńczych, zdrowotnych i technologicznych.

Seniorzy w Polsce dysponują znaczącą siłą nabywczą, co potwierdzają dane o ich dochodach rozporządzalnych i udziale w konsumpcji. Jednakże subiektywna ocena ich sytuacji finansowej często odbiega od obiektywnych wskaźników, co wskazuje na konieczność oferowania produktów i usług o zróżnicowanej strukturze cenowej oraz wspierania programów społecznych. Jednocześnie, rosnąca aktywność zawodowa i przedsiębiorczość seniorów, w połączeniu z ich coraz wyższym wykształceniem, stanowią niewykorzystany zasób, który może przyczynić się do rozwoju gospodarczego i zmniejszenia obciążenia demograficznego.